FAQ (PL)
Czym jest PrEP?
PrEP oznacza profilaktykę przedekspozycjną HIV.
Jest to sposób zapobiegania zakażeniu się HIV, poprzez wzięcie pigułki przed stosunkiem i kontynuowanie po. Pigułkę może zażyć osoba, u której nie stwierdzono HIV, aby zapobiec zarażeniu się. Pigułka PrEP jest lekiem antyretrowirusowym – tego samego rodzaju pigułki przyjmowane są przez kogoś, kto już leczy się na HIV.
PrEP jest najczęściej używany jako tabletka do zażywania raz dziennie.
Jest to zazwyczaj połączenie dwóch leków w jednej tabletce - tenofowiru (TDF) i emtrycytabiny (FTC) (czasami odnoszące się do oryginalnej nazwy leku Truvada). Jest to ten sam lek zażywany przez osoby zakażone wirusem HIV. Niedawno wprowadzona nowa wersja PrEP o nazwie Descovy, zawiera nieco inną formułę leku - alafenamid tenofowiru (TAF) i emtrycytabinę (FTC). Descovy nie jest licencjonowany w większości krajów.
Chociaż większość osób zażywa PrEP codziennie, badania wykazały że doustne zażywanie leku może być równie skuteczne gdy przyjmowany rzadziej, szczególnie przed oraz po stosunku seksualnym. Takie przyjmowanie PrEP nie zostało przebadane we wszystkich grupach ludzi i nie zostało jeszcze sprawdzone na leku Descovy. Zażywanie PrEP od czasu do czasu może być lepszym wyjściem dla osób, które z uprzedzeniem wiedzą, że będą odbywać stosunek.
Jak działa PrEP?
Jeśli osoba zażywająca PrEP jest narażona na wirusa HIV, lek ten zapobiega wirusowi dostaniu się do komórek osoby. Nie można wtedy zachorować na HIV. Aby PrEP zadziałał, we krwi musi znaleźć się wystarczająca ilość leku. Dlatego ważne jest to, aby prawidłowo przyjmować PrEP.
Czy PrEP działa?
Odpowiedź brzmi tak. Badania na całym świecie wykazały że codzienne doustne przyjmowanie PrEP jest wysoko efektywne w zapobieganiu zakażeniem się wirusem HIV. Podczas gdy globalnie coraz więcej osób przyjmuje PrEP, powinniśmy mieć pewność że ten lek działa!
Co trzeba zrobić przed rozpoczęciem zażywania PrEP?
Przed rozpoczęciem stosowania PrEP ważne jest, aby upewnić się, że nie jest się chorym na HIV.
PrEP nie powinien być stosowany przez zakażonych. Preferowany jest test na HIV „4-tej generacji” – testy te są lepsze w wykrywaniu ostatnich zakażeń HIV niż starsze rodzaje testów. Większość testów na HIV stosowanych w klinikach zdrowia seksualnego będzie testami 4-tej generacji. Testy, które dają szybkie wyniki badań nie są na tyle dobre w wykrywaniu zakażenia HIV. Tak więc, testy wykonywane przez nakłucie palca w domu, które następnie są wysyłane do analizy, są bardziej dokładne.
Jeśli test na HIV 4-tej generacji będzie negatywny, możesz od razu rozpocząć zażywanie PrEP. Jeśli w ciągu czterech tygodni przed tym badaniem wystąpiło jakiekolwiek ryzyko związane z zarażeniem się HIV, warto zrobić kolejny test cztery tygodnie później, na wypadek gdyby pierwszy test nie wykrył niedawnego zakażenia się. Jeśli ten test powróci jako pozytywny, należy przerwać przyjmowanie PrEP i zasięgnąć natychmiastowej porady i wsparcia w klinice zdrowia seksualnego lub w ośrodku leczenia HIV.
Jeśli niedawno wystąpiły objawy grypopodobne, po ryzyku zakażenia HIV, ważne jest, aby nie rozpoczynać PrEP. Objawy mogą być spowodowane niedawnym zakażeniem HIV i należy zasięgnąć wsparcia i porady w klinice zdrowia seksualnego.
Jeśli jesteś aktywny seksualnie, zastosowanie mają te same wytyczne dotyczące badań przesiewowych w kierunku HIV i STI, niezależnie od tego, czy używasz PrEP czy nie. Badania na HIV i STI to świetny pomysł dla wszystkich osób z mających aktywne życie seksualne! Ponadto, wskazane jest, aby wykonywać badanie krwi i sprawdzać stan nerek raz do roku. Kiedy jesteś w klinice jest to również dobry pomysł, aby sprawdzić ważność szczepienia na wirusowe zapalenie wątroby typu B i zapytać o szczepienie na HPV (wirusa brodawkowego).
Oprócz testu na HIV i standardowego badania w kierunku STI, jedynymi dodatkowymi testami, które są potrzebne w klinice przed rozpoczęciem PrEP, są badania czynności nerek i test na wirusowe zapalenie wątroby typu B. Jest to konieczne, ponieważ leki PrEP działają również przeciwko zapaleniu wątroby typu B. Jeśli cierpisz na to schorzenie, nadal możesz korzystać z PrEP, ale będziesz potrzebować porady na temat najbezpieczniejszego sposobu dawkowania.
Nieliczne osoby doświadczają problemów z nerkami podczas stosowania PrEP. Badania czynności nerek wykonywane przez pracowników medycznych wykrywają wszelkie problemy i pomogą zweryfikować czy należy używać PrEP czy nie lub zaprzestać przyjmowanie leku. Te testy będą również pomocne w przypadku istnienia wcześniejszych problemów z nerkami, niezwiązanych z używaniem PrEP. Wskazane jest, aby przed rozpoczęciem lub jak najszybciej po nim, wykonać badania krwi (na stężenie kreatyniny i eGFR we krwi) oraz badanie moczu (na obecność białka w moczu).
Jak odstawić i powrócić do zażywania PrEP?
Większość osób rozpoczynających zażywanie PrEP, nie kontynuuje przyjmowania leku.
Wielu z nas zaczyna i przestaje brać PrEP, po czym kolejny raz wraca do użytkowania. Nasz status związku może się zmieniać, możemy na jakiś czas przestać uprawiać seks lub zadecydujemy, że czas na przerwę. Przestawanie i wracanie do przyjmowania PrEP jest zupełnie proste, natomiast ważne jest, by wykonać to poprawnie!
Aby przestać zażywać PrEP
będąc osobą nie-transpłciową kontynuuj przyjmowanie leku przez kolejne dwa dni bez stosunku seksualnego (jeśli Twój ostatni stosunek odbył się w sobotę, zażyj PrEP w niedzielę i poniedziałek). Zaprzestanie brania leku jest potem jak najbardziej bezpieczne. Pozostali powinni kontynuować przyjmowanie PrEP przez siedem dni, wolnych od stosunków seksualnych. Dotyczy to także przypadku, gdy PrEP przyjmowane jest jako ochrona pochwy oraz jej zewnętrznych części. Odstawienie PrEP jest bezpieczne.
Aby ponownie rozpocząć użytkowanie PrEP,
można wrócić do przyjmowania leku tak jak zazwyczaj, jeżeli nie odbyło się stosunku od czasu zaprzestania brania leku. Jeżeli jesteś mężczyzną nie-transpłciową i chcesz rozpocząć odbyć stosunek odrazu, możesz przyjąć PODWÓJNĄ dawkę PrEP (tj. dwie tabletki) od 2 do 24 godzin PRZED stosunkiem. Następnie należy kontynuować codzienne lub doraźne przyjmowanie zalecanej dawki leku. To naprawdę ważne, aby zażyć dawkę po odbytym stosunku!
Pozostali powinni zażywać dzienną dawkę PrEP przez siedem dni PRZED rozpoczęciem stosunków seksualnych. Dotyczy to także przypadku, gdy PrEP przyjmowane jest jako ochrona pochwy i zewnętrznych jej części. Następnie należy kontynuować z codziennym przyjmowaniem zalecanej dawki. To naprawdę ważne, aby zażyć dawkę po odbytym stosunku!
Jeśli odbyłeś stosunek seksualny od czasu odstawienia PrEP i wiązał się on z możliwością styczności z wirusem HIV, zdecydowanie zaleca się wykonanie testu na HIV PRZED ponownym wznowieniem zażywania PrEP. Dowiedz się więcej o tym, jak to zrobić TUTAJ.
Czy PrEP może zażywać każdy?
PrEP jest skuteczny i może być używany przez wszystkich.
Na całym świecie PrEP jest najczęściej stosowany wśród osób homoseksualnych i biseksualnych - ale jest też coraz częściej zażywany przez inne grupy ludzi.
Niektóre z wczesnych międzynarodowych badań nad PrEP były przeprowadzane tylko wśród gejów i mężczyzn biseksualnych. A niektóre badania obejmujące inne grupy wykazały niższą absorpcję leku.
PrEP w postaci tabletek opartych na substancji czynnej TDF/FTC (Truvada i jego pochodne) został przetestowany w wielu grupach ludzi - w tym wsród mężczyzn cis i trans kobiet). TAF/FTC (Descovy i jego pochodne) został przetestowany tylko wśród mężyczyzn homoseksualnych nie-transpłciowych oraz transpłciowych kobiet, a więc nie wiemy jeszcze, czy działa on u kobiet nie-transpłciowych.
PrEP powinien być stosowany na różne sposoby przez różne grupy ludzi, aby zmaksymalizować działanie. Zobacz informacje odnośnie zaprzestawania i ponownego zażywania PrEP oraz różnych sposobów przyjmowania PrEP.
Czy zakup PrEP online jest legalny i bezpieczny?
Przepisy dotyczące zakupu PrEP online będą się różnić w zależności od kraju.
W Wielkiej Brytanii legalny jest zakup PrEP online, jeżeli przeznaczony jest do użytku osobistego. Zalecenie udzielone przez władze brytyjskie mówią, że „do użytku osobistego” oznacza, że lek należy wykupić w ilości nie większej niż na okres 90 dni. Dlatego zdecydowanie zaleca się, aby wykupywać zapas na trzy miesiące (zwykle do 3 butelek zawierających 30 tabletek).
Strony internetowe iwantprepnow.co.uk i prep.global/get-prep podają wiele sprawdzonych i zatwierdzonych aptek internetowych. Dokonano kontroli w celu zapewnienia, że są wiarygodne i że PrEP, który sprzedają, jest prawdziwy (patrz poniżej). Wiele z tych witryn nie akceptuje kart kredytowych/ debetowych, ale zamiast tego korzysta z przelewów bankowych, a czasami płatności Pay Pal.
Skąd wiemy, że PrEP online jest bezpieczny?
PrEPster współpracuje z lekarzami zdrowia seksualnego w celu przeprowadzenia Monitorowania Stężeń Terapeutycznych na osobach, które kupiły i korzystały z PrEP online. Badania ponad 200 z tych testów wykazały, że nie znaleziono dowodów na to, że leki są podrobione. Latem 2018 r. PrEPster przeprowadził testy PrEP kupionego od sześciu głównych dostawców i nie znalazł dowodów na nieprawdziwe leki PrEP. PrEP kupiony online był używany przez tysiące ludzi w Wielkiej Brytanii i całej Europie - i nie znaleźliśmy dowodów na to, żeby fałszywy PrEP był sprzedawany za pośrednictwem wiarygodnych sprzedawców.
Większość aptek internetowych nie dostarcza do krajów, w których zakup PrEP jest nielegalny.
Jednak niektórzy ludzie kupują PrEP online zamawiając lek na adres dostawy, gdzie jest to legalne, a następnie wysyłają lek do swojego kraju za pośrednictwem firmy kurierskiej. Zdecydowanie zalecamy sprawdzenie legalności w miejscu pobytu przed zakupem.
Czasami konieczne jest uiszczenie cła lub podatku od leków przywożonych z innego kraju. Czasami firma dostarczająca doda opłatę do zamówienia, aby pokryć ten koszt. Często zdarza się, że organy celne wstrzymują dostawy do czasu, aż zostanie naliczona opłata celna. Zazwyczaj nie oznacza to, że PrEP został zatrzymany. Oznacza to, że przed zwolnieniem przesyłki poprzez odprawę celną należy uiścić dodatkową opłatę.
PrEPster ma politykę nie polecania jednego konkretnego sprzedawcy. Nie mamy „preferowanego” sprzedawcy i nie przyjmujemy finansowania od sprzedawców PrEP. Nie sprzedajemy ani nie dostarczamy PrEP. Zdecydowanie apelujemy o ostrożność w uzyskiwaniu PrEP ze źródeł, których nie można zidentyfikować ani zweryfikować, w tym w nieotwartych opakowaniach.
Czy można zażywać PrEP z innymi lekami?
PrEP nie wchodzi w interakcje z większością innych leków.
Nie wchodzi w interakcje z alkoholem lub narokotykami rekreacyjnymi. Może być przyjmowany przez osoby stosujące środki antykoncepcyjne i większość leków bez recepty. PrEP jest bezpieczny dla osób transpłciowych przyjmujących hormony.
Fumaran tenofowiru dizoproksylu (jedna z substancji czynnych leku Truvada i jego pochodnych) może wchodzić w interakcje z innymi lekami związanymi z zaburzeniami czynności nerek. Jeśli masz długotrwałe problemy zdrowotne lub używasz innych leków, zalecamy rozmowę z lekarzem przed rozpoczęciem PrEP.
Przydatna strona internetowa z Universytetu w Liverpoolu pozwala każdemu sprawdzić reakcje PrEP z innymi lekami: www.hiv-druginteractions.org
Gdzie można dostać PrEP?
PrEP jest dostępny w różnych formach na całym świecie.
W wielu miejscach PrEP jest dostępny za pośrednictwem służby zdrowia, za darmo lub w przystępnych cenach. PrEP jest również czasem dostępny w ramach badań klinicznych. W miejscach gdzie PrEP nie jest łatwo dostępny, wiele osób powróciło do zakupu PrEP online.
W Wielkiej Brytanii PrEP jest teraz dostępny za darmo za pośrednictwem tamtejszej służby zdrowia.
Podobnie jest w Szkocji, gdzie PrEP jest dostępny bezpłatnie dla mieszkańców od 16 roku życia. Dowiedz się więcej tutaj.
W Walii PrEP jest dostępny w ramach projektu PrEPARED.
W Irlandii Pólnocnej, PrEP jest dostępny po wstępnej konsultacji we wszystkich klinikach zdrowia seksualnego.
Aby dowiedzieć się o PrEP w Anglii kliknij TUTAJ.
Kompleksowy przewodnik o dostępności PrEP, zależnie kraju można znaleźć tutaj:
Czy występują skutki uboczne po zażyciu PrEP?
Większość osób, które biorą PrEP nie doświadczyło żadnych skutków ubocznych.
Jednak wszystkie leki mogą mieć skutki uboczne, a te zaobserwowane najczęściej nie trwają długo.
Badania pokazują, że jedna na dziesięć osób zgłasza krótkotrwałe skutki uboczne. Mogą to być mdłości, ból brzucha, zawroty i ból głowy. Są one najczęściej spotykane w pierwszym miesiącu stosowania PrEP. U większości ludzi, którzy doświadczają tych skutków ubocznych, trwają one przez kilka dni i prawie zawsze znikają się w ciągu miesiąca.
Jeśli korzystasz z PrEP i doświadczasz skutków ubocznych, służba zdrowia będzie w stanie udzielić Ci porady na temat stosowania leków bez recepty lub na receptę. Bardzo mała liczba osób zaprzestaje zażywania PrEP z powodu skutków ubocznych.
Bardzo mała liczba osób z wcześniej istniejącymi problemami nerek może mieć dodatkowe problemy podczas stosowania leku Truvada lub substancji pochodnych. Dzieje się tak dlatego, że jeden z leków w tym preparacie jest przetwarzany przez nerki i może je obciążać. Dlatego badania czynności nerek są ważne dla użytkowników PrEP.
Stosowanie PrEP może prowadzić do bardzo małej redukcji gęstości kości. Nie będzie to miało znaczenia dla osób z normalną gęstością kości przed użyciem PrEP. Utrata gęstości kości nie pogarsza się wraz z długotrwałym stosowaniem PrEP, a gęstość powraca do normy po odstawieniu PrEP.
Niektórzy ludzie decydują się na zmianę sposobu stosowania PrEP, aby zmniejszyć bardzo małe szanse na skutki uboczne. Na przykład, gdy jest to możliwe - zmienić z codziennego dozowania na doraźne lub przyjmować PrEP tylko w przypadkach ryzyka (np. podczas wyjazdu na wakacje). To, że skutki uboczne są rzadkie nie czyni ich to nieistotnbymi: musimy wspierać ludzi, którzy doświadczają skutków ubocznych poprzez informacje i strategie wsparcia.
Czy Descovy jest lepsze niż Truvada?
Descovy (TAF/FTC) to nowszy preparat PrEP, który został zatwierdzony do stosowania jako PrEP przez amerykańską Agencję Żywności i Leków w październiku 2019 roku. Mimo, że Descovy jest szerzej stosowany w USA, nie jest tak samo powszechnie zażywany na całym świecie, i nie został zatwierdzony do PrEP w większości świata. Badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii w 2020 roku wykazało, że tylko 1% brytyjskich użytkowników PrEP przyjmowało Descovy (lub jego pochodne).
Niektórzy twierdzą, że Descovy jest „lepszy” niż oryginalne preparaty PrEP. W niektórych przypadkach małe skutki uboczne leku Truvada (i jego pochodnych) zostały nadmiernie określone jako sposób na przekonanie ludzi do przejścia na Descovy.
Descovy jako PrEP był testowany tylko u mężczyzn nie-transpłciowych, którzy odbywają stosunki z innymi mężczyznami. Nie był testowany na innych grupach ludzi. Był również testowany jedynie jako pigułka do zażywania codziennie. Nie ma pewności czy Descovy działa u wszystkich i czy może być używany do stosowania doraźnego.
W większości świata Descovy jest droższy niż Truvada (i jego pochodne). Jest to mało prawdopodobne, aby większość systemów opieki zdrowotnej zaoferowało Descovy, gdy tańszy lek, który jest równie skuteczny (i może być stosowany przez wszystkich) jest dostępny.
Descovy wydaje się być lepszy dla osób, które mają wcześniej istniejące problemy z nerkami. Osoby, które nie są w stanie lub którym zaleca się, aby nie stosować leku Truvada (i jej pochodnych), mają teraz dodatkową opcję PrEP. Najbardziej znani sprzedawy online oferują obecnie preparaty Descovy, dzięki czemu lek jest lepiej dostępny.
Jednak, Descovy wydaje się mieć szereg innych działań niepożądanych w porównaniu z produktem Truvada - w tym przyrost masy ciała (w porównaniu z utratą masy ciała w przypadki stosowania Truvada). Porównanie Descovy i Truvada jest dostępne tutaj - i więcej na temat korzyści tutaj.
Czy PrEP zapobiega ciąży lub innej infekcji niż HIV?
PrEP nie zapobiega zajściu w ciążę, dlatego ważne jest, aby rozważyć inne metody zapobiegania ciąży podczas stosowania PrEP.
PrEP jest bezpieczny w użyciu ze środkami anytkoncepcyjnymi, podczas próby zajścia w ciążę i w czasie trwania ciąży.
PrEP zapobiega HIV, ale nie zapobiega innym infekcjom przenoszonym drogą płciową. Stosowanie innych metod - w tym prezerwatyw i szczepień (przeciwko HPV oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B) - zmniejszy ryzyko występowania infekcji przenoszonych drogą płciową podczas stosowania PrEP.
Czy poza pigułkami istnieją też inne formy leku PrEP?
Zaczynają się rozwijać nowe sposoby przyjmowania PrEP.
Badania pokazują, że nie każdy chce przyjmować PrEP w postaci tabletek. Nowe preparaty oferują możliwość wyboru sposobu przyjmowania PrEP.
Oprócz doustnego PrEP (w postaci tabletek), dzięki rozwojowi pojawiła się możliwość stosowania pierścienia dopochwowego. Pierścień silikonowy, włożony do pochwy uwalnia dapiwirynę do krwi. Pierścień, który został zatwierdzony przez Europejską Agencję Leków w 2020 r., zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o jedną trzecią. Pierścień należy wymieniać co miesiąc. Zaletą pierścienia jest to, że może być używany dyskretniej. Pierścień dapiwiryny nie jest jeszcze szeroko stosowany, być może dlatego, że jest znacznie mniej skuteczny niż inne metody. Na początku 2021 r. pierścień został rekomendowany przez WHO.
Wstrzyknięcie leku kabotegrawiru, raz na 2 miesiące, jest wciąż w trakcie badań. Lek został przetestowany u kobiet oraz mężczyzn nie-transpłciowych a także u transpałciowych kobiet, wszystkich odbywających stosunki z mężczyznami. Badania pokazują, że jest bardziej skuteczny niż doustny PrEP - prawdopodobnie ze względu na systematyczność (łatwiej zapomnieć o zażyciu tabletki). Dowiedz się więcej tutaj.
Istnieją inne preparaty, które są w trakcie badań, w tym islatrawir jako doustne pigułki PrEP stosowane miesięcznie. Ponadto, istnieją metody na zapobieganie zarówno ciąży, jak i HIV i są we wczesnym stadium badań. Dowiedz się więcej tutaj.
Czym jest profilaktyka infekcji przenoszonych drogą płciową?
Oprócz HIV PrEP, coraz bardziej zwraca się uwagę na przyjmowanie tabletek przed i po stosunku, aby zapobiec niektórym infekcjom przenoszonym drogą płciową. Jest to często określane jako STI PEP (po ekspozycji) i STI PrEP (przed ekspozycją). Leki przyjmowane na STI PEP i PrEP są antybiotykami - dlatego są czasem nazywane „Doxy PrEP” (od doksycykliny - jednym z powszechnie stosowanych antybiotyków).
Ten sam lek jest powszechnie stosowany przez podróżnych w celu zapobiegania malarii. Jest również stosowany do innego leczenia, np. trądzika. Działania niepożądane tego leku obejmują zwiększone ryzyko pooparzenia słonecznego i zgagi.
Obecnie nie ma porozumienia między lekarzami i naukowcami co do stosowania doxy PrEP i PEP - wielu lekarzy nie przepisze do tych celów doksycykliny. W rezultacie wiele osób kupuje ją online. Badanie brytyjskich zażywających HIV PrEP w 2019 r. wykazało, że prawie 1 na 10 z nich przyjmowało STI PEP lub PrEP, a wiele z nich zamawiało swoje tabletki online.
Istnieje pewne doświadczenie kliniczne i osobiste potwierdzające, że biorąc doxy PrEP lub PEP można zapobiegać kile i niektórym innych chorobom bakteryjnym przenoszonym drogą płciową. Istnieje wiele mniejszych badań w toku w celu szerszego zbadania tego tematu, jednak należy przeprowadzić ich więcej w tej ważnej dziedzinie.
Niektórzy lekarze i naukowcy obawiają się, że stosowanie antybiotyków w ten sposób może przyczynić się do antybiotykooporności. Inni uważają, że ukierunkowane stosowanie doxy PrEP lub PEP może być sposobem na zapobieganie przenoszenia się kiły. PrEPster współpracuje z brytyjskimi naukowcami w celu dalszego zbadania tej kwestii.